Tết Xíp xí là tết cổ truyền của đồng bào Thái Nghĩa Lộ - Mường Lò được tổ chức vào ngày 14/7 âm lịch hàng năm và thể hiện nhiều ý nghĩa nhân văn sâu sắc qua các nghi lễ, phong tục, tập quán tốt đẹp.

Tết Xíp xí là tết cổ truyền của đồng bào Thái Nghĩa Lộ - Mường Lò được tổ chức vào ngày 14/7 âm lịch hàng năm và thể hiện nhiều ý nghĩa nhân văn sâu sắc qua các nghi lễ, phong tục, tập quán tốt đẹp.Nghệ nhân Lò Văn Biến – bản Cang Nà – phường Trung Tâm – Thị xã Nghĩa Lộ cho biết:“Tết Xíp Xí mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc bởi đây là dịp để mỗi gia đình, mỗi người tưởng nhớ đến ông bà tổ tiên; đấng sinh thành; là dịp để cảm tạ trời đất đã ban cho mưa thuận gió hòa mùa màng tốt tươi;Cảm ơn những vật nuôi đã gần gũi, gắn bó giúp người dân lao động sản xuất. Là dịp dể người lớn quan tâm dành những gì tốt đẹp nhất cho trẻ em; Là dịp để mọi người trong dân bản gặp gỡ, giao lưu thắt chặt tinh thần đoàn kết cộng đồng.” Bởi vậy tết Xíp xí của người Thái được lưu truyền từ đời này sang đời khác và bao giờ cũng gồm 2 phần: Phần lễ và phần hội. Trong phần lễ có 5 lễ cúng và diễn ra theo thứ tự: Lễ cúng ruộng “Tam tế na” được tổ chức đầu tiên – lễ cúng ruộng được tổ chức cho cả bản hoặc mỗi gia đình với ý nghĩa cầu cho mưa thuận gió hòa, cho mùa màng tốt tươi và bội thu. Sau lễ cúng ruộng là lễ cúng tổ tiên để cảm ơn, nhắc nhở lại công lao của tổ tiên, dòng họ, ông bà. Đồng thời cầu mong sự phù hộ, giúp đỡ để gia đình gặp nhiều may mắn, không ốm đau bệnh tật. Tiếp đó là lễ cúng vía trâu, lễ cúng này được tiến hành ở dưới gầm sàn, ông mo hoặc bà mo sẽ cúng cầu mong con trâu của gia chủ luôn khỏe mạnh để làm tốt việc đồng áng. Cùng với các lễ cúng trên còn có lễ cúng họ ngoại và lễ cúng thần linh. Theo phong tục, người Thái dựng một cái lều ở sân cạnh nhà để thờ bố, mẹ vợ và hàng năm tết đến họ mổ gà bày lễ cúng để tưởng nhớ người đã khuất và cầu mong sự giúp đỡ phù hộ của họ nhà ngoại. Đối với các gia đình bố mẹ vợ vẫn còn thì tết Xíp xí là dịp vợ chồng, con cái đưa nhau về thăm bố mẹ vợ để thể hiện lòng hiếu thảo và chúc tết bố mẹ và gia đình vợ. Tùy theo các lễ cúng mà thôn bản, gia đình mời thầy mo về cúng cho đúng với nghi lễ và chu đáo. Lễ vật trong các lễ cúng rất thịnh soạn  gồm:  gà, vịt, lợn, cá, bánh đôi, xôi ngũ sắc, vòng bạc, vải sải. Thể hiện thành quả sau một năm lao động và tấm lòng biết ơn của gia đình, dân bản dâng lên thần linh, tổ tiên, các đấng sinh thành. Bánh đôi truyền thống không thể thiếu trong tết Xíp xí của người Thái Nghĩa Lộ - Mường Lò Sau phần lễ là phần hội với các phong tục ăn tết, tổ chức các trò chơi dân gian và các hình thức sinh hoạt văn hóa, văn nghệ đặc sắc. Trong mâm cỗ ngày tết Xíp Xí của người Thái phong phú, đa dạng các món ăn truyền thống như: Pa pỉnh tộp, xôi ngũ sắc, thịt lợn sấy… và món ăn không thể thiếu đó là món thịt Vịt được tẩm ướp với các loại gia vị truyền thống: hạt tiêu, mắc khén và các loại rau thơm để chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn. Trước khi ngồi vào mâm cỗ khách quý còn được chủ nhà làm thủ tục buộc chỉ cổ tay cầu chúc phúc cho người khách nhiều may mắn, an lành, sức khỏe. Với trẻ em đây cũng là một ngày tết đặc biệt vì ngoài ăn cỗ cùng gia đình các em còn được gói phần những thức ăn ngon nhất để khi rủ nhau đi chăn trâu hoặc chơi các trò chơi sẽ được bầy ra để liên hoan nên các em rất háo hức. Ngoài thực hiện các lễ nghi trong gia đình, sinh hoạt cộng đồng trong tết Xíp Xí được người Thái Nghĩa Lộ rất coi trọng, tại đây dân bản được gặp gỡ, giao lưu, trao đổi kinh nghiệm sống và đặc biệt hơn là làm sống lại những truyền thống văn hóa đặc sắc của dân tộc mình thông qua các trò chơi dân gian: kéo co, đẩy gậy, bắn nỏ, tung còn, đặc biệt là “Hảng Cống” (đánh trống chiêng), hát Khắp và múa Xòe. Năm nay tết Xíp xí vào ngày 1/9/2020 (14/7 âm lịch) liền kề với dịp tết Độc lập, đồng bào dân tộc Thái ở Nghĩa Lộ - Mường Lò càng vui tươi phấn khởi đón tết với phương châm giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, an toàn, vui tươi. Tết Xíp Xí là một trong những truyền thống văn hóa tốt đẹp của người Thái Nghĩa Lộ được Thị xã Nghĩa Lộ đặc biệt quan tâm khôi phục, gìn giữ và phát huy và đang từng bước trở thành sản phẩm du lịch đặc sắc của Nghĩa Lộ - Mường Lò./.