Bản Sà Rèn, xã Nghĩa Lợi, thị xã Nghĩa Lộ hiện có 99 hộ gia đình, dân tộc Thái chiếm tới 83% dân số. Các hộ dân nơi đây đã giữ gìn và bảo tồn, phát huy được các giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc như: kiến trúc nhà sàn của người Thái Mường Lò, các phong tục, tập quán tốt đẹp trong lễ hội, đám cưới và trong sinh hoạt hàng ngày từ trang phục đến tiếng nói, chữ viết, văn hóa ẩm thực. Với tiềm năng thế mạnh đó, trong thực hiện Đề án xây dựng thị xã văn hóa - du lịch Nghĩa Lộ giai đoạn 2013 - 2020, bản Sà Rèn đã được chọn xây dựng bản văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch.

Bản Sà Rèn, xã Nghĩa Lợi, thị xã Nghĩa Lộ hiện có 99 hộ gia đình, dân tộc Thái chiếm tới 83% dân số. Các hộ dân nơi đây đã giữ gìn và bảo tồn, phát huy được các giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc như: kiến trúc nhà sàn của người Thái Mường Lò, các phong tục, tập quán tốt đẹp trong lễ hội, đám cưới và trong sinh hoạt hàng ngày từ trang phục đến tiếng nói, chữ viết, văn hóa ẩm thực. Với tiềm năng thế mạnh đó, trong thực hiện Đề án xây dựng thị xã văn hóa - du lịch Nghĩa Lộ giai đoạn 2013 - 2020, bản Sà Rèn đã được chọn xây dựng bản văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch. Thị xã đẩy mạnh tuyên truyền quảng bá làm du lịch cộng đồng tại bản Sà Rèn Để khuyến khích các hộ dân phát huy các giá trị văn hóa truyền thống và mạnh dạn làm du lịch, năm 2015, thị xã Nghĩa Lộ đã triển khai cơ chế hỗ trợ 9 hộ làm du lịch cộng đồng, mỗi hộ được vay 20 triệu đồng để sửa nhà ở, cảnh quan xung quanh gia đình, làm các công trình vệ sinh khép kín để đón khách du lịch theo mô hình homestay với cách phục vụ “3 cùng”, tức là khách ăn cùng, ở cùng, sinh hoạt cùng gia đình. Năm 2019, thực hiện Kế hoạch 104/KH-UBND ngày 16/4/2019 của UBND tỉnh Yên Bái về phát triển du lịch miền Tây, thị xã đã lập hồ sơ đề nghị hỗ trợ theo điều 12, Nghị quyết HĐND tỉnh Yên Bái về phát triển mới sản phẩm du lịch, theo đó hỗ trợ cho 6 hộ kinh doanh homestay mới ở bản Sà Rèn với mức hỗ trợ 20 triệu đồng/hộ để mua sắm trang thiết bị phục vụ hoạt động du lịch. Thị xã cũng đã tổ chức nhiều lớp tập huấn làm du lịch cũng như tạo điều kiện cho các hộ ở đây đi tham quan, học tập phương thức làm du lịch cộng đồng của các tỉnh thành; tổ chức giao lưu với nhiều đoàn làm du lịch cộng đồng của Sơn La, Điện Biên, Hòa Bình để các hộ làm du lịch cộng đồng ở Sà Rèn có cơ hội trao đổi kiến thức, kỹ năng làm du lịch. Nhờ đó, đến nay, bản Sà Rèn đã có 15 hộ làm du lịch cộng đồng. Hộ bà Hoàng Thị Loan là hộ làm du lịch cộng đồng đầu tiên của bản, đến nay đã được 5 năm. Bà Loan cho biết, hàng năm, gia đình đón từ 1.000 đến 2.000 lượt khách, trừ mọi chi phí bỏ ra thu về trên 100 triệu đồng và thường xuyên tạo việc làm cho 5 lao động. Kinh nghiệm của gia đình bà là ngày càng phải chú trọng nâng cao chất lượng phục vụ, kiến thức, sự hiểu biết trong giao tiếp để có thể tiếp xúc với du khách gần gũi, lịch sự và biết phần nào ngoại ngữ  để có thể giới thiệu được nhiều hơn các phong tục, tập quán tốt đẹp trong đời sống sinh hoạt của dân tộc mình. Hơn thế nữa, việc phát triển du lịch của gia đình phải có sự ảnh hưởng tích cực đến các hộ trong thôn bản như tạo công ăn việc làm cho bà con, mua thực phẩm của bà con sản xuất ra, đưa khách đi tham quan và mua sản phẩm của các hộ làm nghề truyền thống. Nhiều đoàn đến giao lưu, trao đổi kinh nghiệm làm du lịch tại bản Sà Rèn Còn hộ anh Hoàng Văn Tuấn vừa mới đầu tư làm xong nhà sàn 4 gian, các công trình vệ sinh và khuôn viên nhà cửa, đầu tư thêm vật dụng, trang thiết bị để làm du lịch. Anh Tuấn chia sẻ: “Mình mới làm nên bước đầu chủ yếu phối hợp với các hộ làm lâu năm có kinh nghiệm để nhận san sẻ khách khi đông và hỗ trợ về cơ sở vật chất cũng như nhân lực phục vụ, từ đó học hỏi và chủ động liên kết với các công ty du lịch nhận khách độc lập. Cùng đó, gia đình cũng chú trọng xây dựng các loại sản phẩm du lịch mới hơn các hộ trước như: trải nghiệm đua mảng, chơi các trò chơi dân gian, tắm thuốc bắc. ” Cùng với việc kích cầu, tạo động lực để các hộ làm du lịch cộng đồng, năm 2017, thị xã đã quan tâm quy hoạch và đầu tư xây dựng trung tâm văn hóa, sân vận động của xã tại bản Sà Rèn để thúc đẩy phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao của xã nói chung và của bản Sà Rèn nói riêng và đặc biệt là phục vụ cho phát triển du lịch của xã và thôn bản. Sân vận động và trung tâm văn hóa đều đã phát huy vai trò với các hoạt động thể thao và văn hóa văn nghệ thường xuyên diễn ra ở đây để du khách thưởng thức, tìm hiểu. Bản Sà Rèn cũng là địa điểm tổ chức các lễ hội rằm tháng Giêng, hội Hạn Khuống truyền thống của xã. Ngoài việc khai thác các giá trị văn hóa truyền thống để làm du lịch, bản Sà Rèn còn đặc biệt chú trọng công tác bảo vệ môi trường, tạo cảnh quan xanh, sạch đẹp. Chị Điêu Thị Vân - Bí thư Chi bộ bản Sà Rèn cho biết: “Các đoàn thể trong bản đã tiên phong trong phong trào giữ gìn vệ sinh môi trường như: Chi hội Phụ nữ thường xuyên ra quân tổng vệ sinh môi trường đường làng, ngõ xóm, nhà văn hóa vào ngày thứ Bảy hàng tuần và xây dựng mô hình nhà sạch vườn đẹp; Đoàn Thanh niên ra quân thực hiện công trình thắp sáng đường quê, trồng hoa ban dọc theo tuyến đường của thôn bản”. Thị xã và xã Nghĩa Lợi cũng quan tâm huy động lực lượng tham gia phong trào vệ sinh môi trường, thu gom rác thải, loại bỏ túi nilon, phát dọn ven suối Thia tạo cảnh quan ngày càng sạch đẹp cho Sà Rèn. Năm 2019, thị xã cũng đã quan tâm đầu tư hỗ trợ dự án thu gom rác thải gồm: 3 xe thu gom, 20 thùng đựng rác, dụng cụ thu gom, đồ bảo hộ lao động trị giá gần 55 triệu đồng cho bản Sà Rèn. Cùng với cơ chế, chính sách của Nhà nước; những định hướng, cách làm linh hoạt của thị xã; sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị xã Nghĩa Lợi và trên hết là tinh thần phát huy nội lực của người dân, bản Sà Rèn hôm nay đã thực sự đem đến bức tranh du lịch nhiều sắc màu văn hóa, thú vị và hấp dẫn du khách.                                                       Thu Hạnh -  Báo Yên Bái